Aparat Ortodontyczny: Co Warto Wiedzieć Przed Założeniem

1. Dlaczego warto nosić aparat ortodontyczny?
2. Jak działa aparat ortodontyczny?
3. Kiedy wynaleziono aparat ortodontyczny?
4. Kiedy należy założyć aparat ortodontyczny?
5. Kto może nosić aparat ortodontyczny?
6. Który aparat ortodontyczny wybrać?
7. Jak dbać o aparat ortodontyczny?
8. Aparat ortodontyczny – jak się przygotować?
9. Kiedy zdejmuje się aparat ortodontyczny?

Zadbane i proste zęby nie tylko gwarantują ładny uśmiech, ale również ułatwiają właściwe dbanie o higienę jamy ustnej. Korygowaniem nieprawidłowości zębowych zajmuje się ortodoncja, czyli jedna z dziedzin stomatologii. W leczeniu wad zgryzu oraz zaburzeń w ustawieniu zębów w łukach zębowych bardzo często wykorzystywane są aparaty ortodontyczne. Ich różne typy umożliwiają dopasowanie odpowiedniego rodzaju aparatu do potrzeb danego pacjenta. Warto zdawać sobie sprawę z tego, dla kogo przeznaczone są aparaty ortodontyczne, jakie są korzyści z ich noszenia oraz jak długo trwa proces korygowania nieprawidłowości zębowych.

Dlaczego warto nosić aparat ortodontyczny?

Istnieją rozmaite powody, dla których warto zdecydować się na profesjonalne leczenie ortodontyczne. Pierwszą, najbardziej oczywistą zaletą noszenia aparatu ortodontycznego jest możliwość uzyskania pięknego uśmiechu.
Krzywe, nieprawidłowo ułożone zęby mogą stanowić źródło wielu kompleksów. Pacjenci z takim problemem bardzo często zaciskają stanowczo wargi, unikając szerokiego uśmiechu. Warto zatem nosić aparat ortodontyczny, by cieszyć się wyrównanymi, prawidłowo ułożonymi zębami i promiennym, szczerym uśmiechem.
Poza widocznymi efektami estetycznymi, leczenie ortodontyczne ma także bardzo duży wpływ na zdrowie pacjenta. Korygowanie nieprawidłowości zębowych pozwala ograniczyć nadmierne ścieranie się zębów, wywołane, między innymi, wrodzonymi lub nabytymi wadami zgryzu.
Co ważne, prawidłowo ułożone zęby ułatwiają właściwe dbanie o higienę oraz zdrowie jamy ustnej – dużo łatwiej jest usunąć z nich resztki pokarmów, docierając do wszystkich zakamarków. W ten sposób można zapobiegać pojawianiu się próchnicy, jak również chorób przyzębia. Wady zgryzu niekiedy są także przyczyną chorób stawu skroniowo – żuchwowego oraz bólów głowy. Zniwelowanie nieprawidłowości zębowych za pomocą aparatu ortodontycznego może pomóc całkowicie pozbyć się dolegliwości bólowych, jeśli były one wywołane zaburzeniami w ustawieniu zębów.

Aparat ortodontyczny – jak zmienia rysy twarzy?

Warto zdawać sobie sprawę z tego, że leczenie ortodontyczne jest w stanie opóźnić procesy starzenia się twarzy. Wady zgryzu bardzo często powodują, że tkanki miękkie ulegają zapadnięciu, na skutek czego dochodzi do zwiotczenia skóry twarzy, a także pogłębienia zmarszczek. Prawidłowo ustawione zęby stanowią wsparcie dla tkanek miękkich, jak również powodują wygładzenie skóry.

Jak działa aparat ortodontyczny?

Przed rozpoczęciem leczenia ortodontycznego wiele osób zastanawia się, jak szybko widać efekty noszenia aparatu ortodontycznego. Warto wiedzieć o tym, że proces korygowania nieprawidłowości zębowych jest długotrwały – zazwyczaj zajmuje około dwóch lat. Jego dokładny przebieg zależy przede wszystkim od tego, jakiego rodzaju wada będzie poddawana leczeniu.
Co ważne, istnieją dwa główne typy aparatów ortodontycznych – ruchomy oraz stały. Pierwszy z nich jest stosowany zazwyczaj w przypadku dzieci, które nie zakończyły jeszcze procesu wymiany zębów mlecznych na stałe. Aparat ortodontyczny ruchomy pomaga w zmniejszaniu problemów, związanych z ułożeniem zębów, natomiast nie jest on przeznaczony do leczenia bardzo poważnych zaburzeń.

Jak aparat ortodontyczny prostuje zęby?

Bardziej skomplikowane nieprawidłowości zębowe koryguje się za pomocą aparatu ortodontycznego stałego. Umożliwia on, między innymi, zniwelowanie różnego rodzaju wad zgryzu, a także zmianę ułożenia zębów względem siebie. Proces prostowania zębów wymaga od pacjenta cierpliwości w oczekiwaniu na efekty. Aparat ortodontyczny stały wywiera nacisk na poszczególne partie zębów, dzięki czemu sukcesywnie przyczynia się do ich przemieszczenia, prowadząc do ich wyprostowania. Stopniowe przesuwanie zębów wynika z tego, że tam gdzie przemieszcza się ząb zanika tkanka kostna. W miejscu jego poprzedniego ułożenia tkanka kostna zaczyna się nawarstwiać. Powolny proces korygowania nieprawidłowości w ułożeniu zębów jest spowodowany tym, że zanikanie tkanki następuje szybciej niż jej odbudowa.

Kiedy wynaleziono aparat ortodontyczny?

Wbrew pozorom dbanie o stan uzębienia nie jest czynnością charakterystyczną jedynie dla czasów współczesnych. Usuwanie zębów, a także pierwsze próby pozbycia się próchnicy miały miejsce jeszcze przed naszą erą. Warto wiedzieć, że również w tamtych czasach próbowano borować zęby i wypełniać ubytki. Przed naszą erą powstawały także pierwsze protezy zębowe, które miały jedynie pełnić funkcję estetyczną – zdaniem historyków były one wykonywane w VIII w. p. n. e. przez Etrusków.
Pierwszy aparat ortodontyczny został stworzony natomiast w XVIII w. Jego twórcą był francuski chirurg oraz stomatolog – Pierre Fauchard, uznawany za ojca stomatologii. Do korygowania ustawienia zębów służyły mu płaskie metalowe paski o niewielkich rozmiarach, które były mocowane w jamie ustnej pacjenta przy użyciu nici. Co ciekawe, do jego osiągnięć zalicza się również wykonanie prototypu współczesnego fotela stomatologicznego. Kolejni wynalazcy starali się doprowadzić, między innymi, do leczenia wysuniętej żuchwy, przodozgryzów, a także stworzenia aparatu, umożliwiającego zwężenie lub rozszerzenie łuków zębowych.
Na początku XX w. (a dokładniej – w roku 1906) został opracowany cienkołukowy aparat stały. Jego pomysłodawcą był Edward Angle, który jest określany mianem ojca współczesnej ortodoncji. W czasach współczesnych powstały, między innymi, zamki samoligaturujące (zatrzaskowe) stosowane w aparatach oraz aparaty językowe.
Obecnie istnieje możliwość dopasowania aparatu ortodontycznego nie tylko do rodzaju nieprawidłowości zębowych, ale także do preferencji pacjenta. Możliwości współczesnej ortodoncji znacząco zwiększają komfort podczas leczenia.

Kiedy należy założyć aparat ortodontyczny?

O konieczności założenia aparatu na zęby decyduje lekarz ortodonta. Wskazanie do rozpoczęcia leczenia ortodontycznego może wystąpić zarówno u dzieci, jak i u osób dorosłych. W przypadku dzieci, pierwszą wizytę u ortodonty, w celu kontroli, warto odbyć w okolicach 7 roku życia.

Rodzaje wad zgryzu

Wady zgryzu, będące wskazaniem do założenia aparatu ortodontycznego, mogą być wrodzone – na przykład genetyczne – lub nabyte. Te drugie najczęściej są konsekwencją niewłaściwych nawyków w dzieciństwie i wynikają z takich czynności, jak: ssanie kciuka, obgryzanie paznokci lub zasysanie policzków. Aparaty ortodontyczne stosowane są, między innymi, w przypadku następujących nieprawidłowości:

• • Tyłozgryz

Wada ta polega na przesunięciu dolnego łuku zębowego względem górnego dotylnie.

• • Przodozgryz

Przodozgryz to wysunięcie zębów żuchwy względem zębów szczęki doprzednio.

• • Zgryz otwarty

Wada ta polega na niestykaniu się zębów górnych z zębami dolnymi.

• • Zgryz głęboki

Zgryz głęboki występuje wtedy, gdy siekacze górne przykrywają ponad połowę wysokości koron siekaczy dolnych.

• • Stłoczenie zębów

W przypadku tej wady zęby nachodzą na siebie – brakuje im miejsca, by we właściwy sposób ustawić się w łuku zębowym.

• • Szparowatość zębów

Wada ta polega na występowaniu odstępów pomiędzy zębami, które wynikają z tego, że wielkość zębów jest mniejsza od ilości dostępnego miejsca w łuku zębowym.

• • Zatrzymany ząb

W tym przypadku ząb nie wyrżnął się na powierzchnię dziąsła, mimo prawidłowego rozwoju.

Kto może nosić aparat ortodontyczny?

Aparat ortodontyczny jest przeznaczony do korygowania nieprawidłowości związanych z zębami. Pacjenci, którzy mają wątpliwości dotyczące ustawienia swoich zębów powinni udać się na konsultację do lekarza ortodonty. Specjalista zadecyduje, czy w tym konkretnym przypadku zachodzi potrzeba założenia aparatu ortodontycznego.
Co ważne, aparaty ortodontyczne nie są przeznaczone tylko dla dorosłych – mogą nosić je nawet dzieci. Jednakże, u osób w wieku od 4 do 12 lat, które posiadają chociaż część zębów mlecznych, stosowane są aparaty ruchome. Zazwyczaj należy zakładać je na noc oraz na kilka godzin w ciągu dnia. Młodzieży oraz osobom dorosłym przeważnie zaleca się założenie aparatu stałego, który jest w stanie skorygować bardziej skomplikowane nieprawidłowości zębowe.

Jakie są przeciwwskazania do noszenia aparatu ortodontycznego?

Przeciwwskazaniami do noszenia aparatu ortodontycznego mogą być:

• choroby związane z obniżeniem odporności organizmu,
• stany zapalne w jamie ustnej,
• choroby miazgi zęba,
• choroba przyzębia,
• cukrzyca,
• zaburzenia gospodarki hormonalnej.

Aparat ortodontyczny a ciąża

Nieodpowiednim momentem na założenie aparatu ortodontycznego jest ciąża. Leczenie bardzo często wymaga wykonywania zdjęć rentgenowskich, w celu dokonania oceny ustawienia korzeni zębowych. Promieniowanie rentgenowskie może być niebezpieczne dla dziecka, dlatego wykonywanie zdjęć jest niewskazane w przypadku kobiet w ciąży. Poza tym w okresie ciąży mogą występować problemy z dziąsłami, które stają się wrażliwe oraz rozpulchnione. Dbanie o higienę jamy ustnej z aparatem ortodontycznym byłoby utrudnione z powodu krwawiących tkanek.

Który aparat ortodontyczny wybrać?

Intensywny rozwój ortodoncji spowodował, że pacjenci mają do wyboru szereg różnego rodzaju aparatów ortodontycznych. Dzięki temu mogą znaleźć taki, który odpowiada ich osobistym preferencjom. Wybór aparatu musi zostać skonsultowany z lekarzem ortodontą. Będzie on w stanie ocenić, czy w danym przypadku nie ma przeciwwskazań do zastosowania konkretnego typu aparatu.

Aparat ortodontyczny – rodzaje

Wśród aparatów ortodontycznych wyróżnia się dwa główne typy – ruchomy oraz stały. Ruchomy aparat ortodontyczny jest przeznaczony przede wszystkim dla dzieci. Składa się on akrylowej płytki, drutów oraz klamer. Może zawierać również takie elementy, jak śruba czy sprężyna.
W leczeniu osób, które zakończyły proces wymiany zębów mlecznych, na stałe stosuje się aparaty ortodontyczne stałe. Wyjątkiem jest aparat przezroczysty, który ma formę niewidocznych nakładek. Dopasowywane są one indywidualnie do każdego pacjenta. Tego typu aparat wyjmuje się jedynie podczas jedzenia oraz mycia zębów. Osoby dorosłe mogą także zdecydować się na jeden ze stałych aparatów – wyróżniamy ich następujące rodzaje:

• • Aparaty ligaturowe (tradycyjne)

To standardowe aparaty ortodontyczne. Składają się one z takich elementów, jak: łuki, ligatury (gumeczki) oraz zamki. Oprócz tradycyjnego aparatu z zamkami metalowymi pacjenci mogą także zdecydować się na aparat estetyczny z zamkami ceramicznymi, porcelanowymi, kryształowymi lub szafirowymi. Istnieje również możliwość założenia aparatu antyalergicznego, w którym wykorzystywane są stopy tytanu.

• • Aparaty samoligaturujące

W tego typu aparatach ortodontycznych nie ma ligatur. Występują natomiast zamki – pacjent może zdecydować się na wersję metalową lub estetyczną. Warto wiedzieć o tym, że okres leczenia przy wykorzystaniu aparatu samoligaturującego może być krótszy niż w przypadku aparatu tradycyjnego.

• • Aparaty lingwalne

To aparaty, które składają się z zamków umieszczonych od wewnętrznej strony zębów. Oznacza to, że są one prawie niezauważalne w codziennym życiu. Założenie aparatu lingwalnego może jednak wiązać się z niewyraźnym mówieniem w początkowym okresie leczenia ortodontycznego.

Aparat ortodontyczny – jak się przygotować?

Pierwszym krokiem, który należy wykonać przed założeniem aparatu ortodontycznego, jest wizyta u stomatologa. Dentysta powinien skontrolować stan uzębienia pacjenta, wypełnić ubytki oraz wykonać dokładne oczyszczanie – skaling i piaskowanie. Ortodonta zleca również wykonanie zdjęć rentgenowskich, które umożliwią mu ocenę ustawienia zębów. Przed założeniem aparatu ortodontycznego warto wiedzieć, ile kosztuje leczenie oraz jak należy dbać o higienę jamy ustnej.

Aparat ortodontyczny – cena

Leczenie ortodontyczne może być finansowane przez NFZ w przypadku pacjentów poniżej 12 roku życia. Warto wiedzieć, że finansowane są jedynie aparaty ortodontyczne ruchome. Przed założeniem aparatu opracowuje się indywidualny plan leczenia, który określa indywidualnie koszt aparatu oraz podaje szacunkowy czas leczenia.
Osoby, które decydują się na założenie aparatu stałego, mają do wyboru dwie opcje: opłacenie aparatu podczas jednej wizyty lub rozłożenie płatności na raty.
Cena aparatu jest uzależniona od jego rodzaju – jeden łuk aparatu metalowego może kosztować około 2 tysiące złotych, natomiast cena w przypadku aparatu samoligaturującego oscyluje wokół 3 – 4 tysięcy za jeden łuk. Pacjent ponosi także koszty wizyt kontrolnych, których cena zaczyna się od 80 zł.

Aparat ortodontyczny czy licówki?

Niewielkie nieprawidłowości zębowe można zniwelować, wykorzystując licówki. To dobre rozwiązanie dla osób z małymi wadami zgryzu, które nie chcą decydować się na długotrwałe noszenie aparatu ortodontycznego i częste wizyty u lekarza ortodonty.
Warto jednak wiedzieć, że licówki nie są w stanie zlikwidować skomplikowanych nieprawidłowości. Dają one przede wszystkim efekt estetyczny – zmniejszenie niewielkiej wady zgryzu jest w tej sytuacji dodatkową zaletą.

Jak dbać o aparat ortodontyczny?

Jak jeść z aparatem ortodontycznym?

W początkowym etapie leczenia ortodontycznego pacjent może odczuwać dyskomfort, spowodowany założeniem aparatu. Powinien wtedy spożywać produkty rozdrobnione, między innymi, kremowe zupy, pulpety oraz jogurty.
Przez cały okres noszenia aparatu ortodontycznego należy ograniczyć jedzenie ciągnących się produktów, które mogą przyklejać się do zamków i powodować ich odczepianie. Warto zrezygnować z gumy do żucia, lepiących się cukierków oraz karmelu. Pacjenci nie powinni również jeść twardych owoców w całości – najlepiej rozdrobnić je, by ułatwić sobie gryzienie.
W czasie leczenia należy ograniczyć jedzenie orzechów, sucharów, pestek i nasion, które mogą uszkodzić aparat, wyginając łuk lub powodując odczepienie zamków. Dobrze jest także zmniejszyć częstotliwość spożywania produktów barwiących (na przykład kawy i czerwonego wina). Mogłyby one przyczynić się do odbarwiania ligatur.

Jak myć zęby z aparatem ortodontycznym?

Pacjenci, rozpoczynający leczenie ortodontyczne, powinni przygotować się na to, że ich zęby będą wymagały dokładniejszej pielęgnacji. Do aparatu ortodontycznego mogą przyklejać się resztki jedzenia, dlatego warto myć zęby po każdym posiłku. W tym celu należy stosować dwie szczoteczki – jedną standardową i drugą, specjalistyczną, przeznaczoną do mycia trudno dostępnych miejsc. Przestrzenie międzyzębowe warto oczyszczać przy wykorzystaniu nici dentystycznej. Wybór odpowiedniej szczoteczki do zębów, jak i pasty do zębów należy skonsultować z ortodontą.

Kiedy zdejmuje się aparat ortodontyczny?

Długość okresu leczenia ortodontycznego jest zależna od tego, z jakim rodzajem nieprawidłowości zębowych mamy do czynienia. To kwestia indywidualna, którą warto omówić z ortodontą. Jednakże stały aparat ortodontyczny nosi się zazwyczaj około dwóch lat – okres ten może być zarówno krótszy, jak i dłuższy.

Aparat retencyjny

Po zdjęciu aparatu stałego konieczne jest utrwalenie efektów leczenia. W tym celu stosowane są aparaty retencyjne. Mają one za zadanie utrzymać zęby we właściwym położeniu, które udało się osiągnąć za pomocą aparatu ortodontycznego. Aparaty retencyjne mogą być zarówno ruchome, jak i stałe. Mogą, na przykład, przyjmować formę drutów, przyklejanych od wewnętrznej strony zębów.
Długość okresu retencji jest zależna od konkretnego przypadku i decyduje o niej lekarz ortodonta. W tym czasie również konieczne jest odbywanie wizyt kontrolnych, podczas których ortodonta będzie mógł zweryfikować, jak długo należy jeszcze korzystać z aparatu retencyjnego.

Aparat ortodontyczny – przed i po

Osoby, noszące aparat ortodontyczny, zazwyczaj nie mogą doczekać się momentu jego ściągnięcia. Powodem może być chęć spożywania ulubionych twardych produktów. Warto zdecydować się na długotrwałe leczenie za pomocą aparatu ortodontycznego – w wielu przypadkach efekty są spektakularne. Prawidłowo ustawione zęby dodają pacjentom pewności siebie, ponieważ lepiej się prezentują. Po zakończeniu okresu leczenia odczuwa się również zmianę w pielęgnacji jamy ustnej – proste zęby o wiele łatwiej oczyścić, docierając do wszystkich zakamarków.

Współczesna ortodoncja umożliwia uzyskanie pięknego uśmiechu. Pomaga pacjentom w pozbyciu się kompleksów, związanych z wrodzoną lub nabytą wadą zgryzu albo skrzywionymi zębami. Istnienie wielu rodzajów aparatów ortodontycznych powoduje, że każdy znajdzie odpowiedni dla siebie typ. Choć leczenie ortodontyczne wymaga cierpliwości w oczekiwaniu na efekty, to warto skorzystać z pomocy ortodonty. Dobrym powodem są nie tylko względy estetyczne, ale również zdrowotne.