Suchość w ustach – co to jest?

Suchość w ustach, zwana również kserostomią, to przykre wrażenie braku śliny i zmniejszenia wilgotności w jamie ustnej. Towarzyszy jej szeroka gama objawów, takich jak:

pieczenie języka,
pękanie i spierzchnięcie warg,
uczucie suchości w gardle,
trudności w mówieniu lub formowaniu kęsa pokarmowego,
zaburzenia w odczuwaniu smaku,
uczucie lepkości w jamie ustnej.

Za wydzielanie śliny odpowiedzialne są gruczoły, zwane śliniankami. Ze względu na stan funkcjonowania tych narządów, możemy podzielić suchość jamy ustnej na prawdziwą, kiedy dochodzi do zaburzenia pracy ślinianek w tworzeniu śliny, oraz rzekomą, która odznacza się uczuciem suchości przy zachowaniu prawidłowej aktywności gruczołów ślinowych.

Kserostomia może być chorobą samą w sobie, bez ustalonego podłoża, jednak zdarza się, że wchodzi w skład objawów poważniejszych schorzeń.

Przewlekły niedobór śliny wykazuje negatywnie działanie na funkcje jamy ustnej. Zaburzenia połykania, zwane dysfagią, związane z nieprawidłowym formowaniem kęsów pokarmu może skutkować zakrztuszeniem oraz niedożywieniem. Wysychanie błon śluzowych policzków czy języka, wraz z usunięciem przeciwbakteryjnych właściwości śliny, narażają pacjenta na powstawanie próchnicy, bolesnych aft, owrzodzeń lub miejscowych zakażeń grzybiczych oraz bakteryjnych. Ślina odgrywa również ważną rolę w procesie artykulacji. Właściwe nawilżenie jest niezbędne do komfortowego poruszania ustami i językiem przy wypowiadaniu słów.

MEDISTORE.com.PL

umów się na konsultację stomatologiczną

Podczas wizyty stomatologicznej dowiesz się wszystkiego o profilaktyce próchnicy zębów oraz najlepszych dla Ciebie rozwiązaniach leczniczych przy już istniejących ubytkach.

stomatologia

Suchość w ustach – przyczyny

Uczucie suchości w ustach wiąże się najczęściej ze zmniejszeniem wydzielania śliny, które może mieć miejsce w licznych patologiach ślinianek lub chorobach ogólnoustrojowych. Często u źródła tego problemu leży niehigieniczny tryb życia, stres lub skłonność do używek.

Suchość w ustach to jeden z pierwszych i ważniejszych objawów w diagnostyce odwodnienia. Przy zmniejszonym spożyciu lub zwiększonym wydalaniu wody, organizm stara się oszczędzać płyny, ograniczając produkcję śliny. Pozbawione wilgoci śluzówki policzków, języka oraz warg stają się matowe i podatne na uszkodzenia czy tworzenie się aft.

Odwodnienie często dotyka ludzi starszych, którzy wraz z wiekiem mogą wykazywać zmniejszone poczucie pragnienia. Do utraty wody przez organizm dochodzi także w wyniku intensywnych wymiotów, biegunki, silnych krwawień, rozległych oparzeń, gorączki lub cukrzycy.

Istotną przyczyną problemu są również leki. Do specyfików, często wywołujących uczucie suchości w ustach, należą:

leki moczopędne,
leki stosowane w terapii chorób psychicznych,
leki przeciwalergiczne,
leki przeciwastmatyczne,
leki cholinolityczne.

Ważne, aby nie przerywać przyjmowania leków, zaleconych przez lekarza, gdy wystąpi suchość w ustach. Warto poruszyć ten temat na kolejnej wizycie i rozważyć ewentualną zmianę terapii.

Do zmniejszonego wydzielania śliny przyczyniają się również choroby obejmujące ślinianki. Objawy suchości w ustach występują w schorzeniach reumatycznych (zespół Sjögrena, reumatoidalne zapalenie stawów, twardzina), nadczynności tarczycy, AIDS, zaburzeniach psychicznych, niedoborach witamin oraz żelaza.

Suchość w ustach a stres

Sytuacje stresowe nie są problemem jedynie psychologicznym. Wielu ludzi na trudne momenty w życiu reaguje nudnościami, biegunką, kołataniem serca czy wzmożoną potliwością. Ze świata naukowego coraz częściej dochodzą głosy, że w wyniku długotrwałego stresu cierpi również właściwe funkcjonowanie jamy ustnej.

Przyczyny kserostomii w czasie stresu są wielopoziomowe. Z jednej strony, dochodzi do aktywacji układu współczulnego, który dzięki adrenalinie przygotowuje organizm do walki. Ślinianki produkują małą ilość lepkiej i gęstej śliny. Z drugiej zaś strony, przyspieszony oddech przez usta oraz częste przełykanie w sytuacjach stresowych dodatkowo pozbawiają jamy ustnej nawilżenia, skąd bierze się poczucie suchości. Podobne dolegliwości można zaobserwować u pacjentów cierpiących z powodu zaburzeń lękowych.

Zęby, pozbawione antybakteryjnych właściwości śliny, w większym stopniu narażone są na rozwój zmian próchniczych. W tym przypadku, uważna higiena jamy ustnej oraz częste wizyty kontrolne u stomatologa stanowią podstawę utrzymania uśmiechu w dobrej kondycji.

Okazuje się, że suchość to nie jedyny problem w obrębie jamy ustnej, spowodowany stresem. Niektórzy ludzie w trudnych sytuacjach mimowolnie zgrzytają zębami. Długotrwały bruksizm prowadzi do uszkodzenia zębów poprzez ich nadmierne ścieranie i ukruszenia. Wpływa to na nieprawidłowe ustawienie zębów względem siebie, utrudniając proces żucia.

Zmiany hormonalne, zachodzące podczas długotrwałego stresu, wykazują niekorzystny wpływ na dziąsła. Dochodzi do zaburzeń w regeneracji oraz zapalenia, które może przerodzić się w paradontozę, będącą przyczyną rozchwiania i utraty zębów.

Suchość w ustach jak zwalczyć

Najlepszą metodą terapii, jaką oferuje medycyna, jest leczenie przyczynowe. W przypadku kserostomii, odnalezienie źródła problemu nie zawsze kończy się sukcesem. W takich przypadkach pozostaje leczenie objawowe, które również może przynieść spodziewane efekty.

Gdy mamy do czynienia z kserostomią prawdziwą, podstawą zażegnania problemu będzie terapia schorzenia, które wywołało suchość w ustach. Do sygnałów, skłaniających ku rozpoznaniu kserostomii prawdziwej, zalicza się obecność dodatkowych objawów spoza jamy ustnej. Do postawienia właściwej diagnozy potrzeba konsultacji z lekarzem i wykonania odpowiednich badań. Leczeniem chorób tkanki łącznej (zespołu Sjögrena, twardziny, tocznia czy reumatoidalnego zapalenia stawów) zajmuje się reumatolog, natomiast przy podejrzeniu cukrzycy warto zasięgnąć porady diabetologa.

Przyjmowanie dużej ilości różnych leków może mieć związek z suchością w jamie ustnej. Warto poprosić lekarza o sprawdzenie listy zażywanych specyfików i potencjalną zmianę.

Przy zachowanej funkcji ślinianek pozostaje opcja leków ślinopędnych, takich jak pilokarpina, cewimelina czy acetylocysteina. Przyjmowane zgodnie z zaleceniami, wzmagają wydzielanie śliny, poprawiając nawilżenie śluzówek jamy ustnej.

W leczeniu objawowym kserostomii wykorzystuje się dostępne w aptekach substytuty śliny, najczęściej w formie żeli. Łagodzą one podrażnienia, związane z suchością w ustach, dają poczucie nawilżenia, a także mogą zawierać dodatkowe składniki, chroniące przed rozwojem próchnicy.

Suchość w ustach domowe sposoby

Gdy uczucie suchości w ustach zachodzi przy braku chorób współistniejących i prawidłowej funkcji ślinianek, a pozostaje jedynie subiektywnym wrażeniem, mówimy o kserostomii rzekomej. Często wynika ona z wydzielania zbyt małej ilości śliny. Aby pobudzić gruczoły do pracy można spróbować wykorzystać kilka domowych sposobów, co pozwoli zachować odpowiedni poziom nawilżenia śluzówek.

Wśród domowych sposobów na zwiększenie produkcji śliny wyróżnia się żucie gumy. Praca żuchwą to mechaniczny bodziec, pobudzający gruczoły do pracy. W aptekach można dostać specjalistyczne produkty, które posiadają dodatkowe składniki ochronne, wspomagające remineralizację szkliwa. Należy pamiętać, że zbyt długie żucie gumy może negatywnie odbić się na funkcjonowaniu stawu skroniowo-żuchwowego. Warto stosować różne metody radzenia sobie z kserostomią naprzemiennie.

Kwaśny smak pokarmu intensywnie pobudza wydzielanie śliny. Ssanie cukierków o smaku miętowym, cytrynowym lub cynamonowym pomoże znieść przykre dolegliwości.

Ulgę w suchości jamy ustnej przyniosą płukanki z naparu z siemienia lnianego. Łyżkę rozgnieciony nasion wystarczy zalać szklanką ciepłej wody i odstawić na pół godziny. Wystarczy kilkukrotnie w ciągu dnia przepłukać usta wystudzonym naparem, a zawarte w siemieniu składniki ułatwią utrzymanie nawilżenia błon śluzowych.

Ogólne zalecenia u pacjentów z problemem suchości jamy ustnej obejmują spożywanie dużej ilości płynów w małych porcjach, które chwilowo nawilżą śluzówki, ale poprawią też nawodnienie organizmu, co jest szczególnie ważne u osób starszych, podatnych na odwodnienie. Ważne, z punktu widzenia problemu, wydaje się także utrzymanie odpowiedniej wilgotności powietrza w pomieszczeniach. Z uwagi na zwiększone ryzyko powstania próchnicy, zaleca się ograniczenie spożywania słodyczy, palenia tytoniu (pojawia się często suchość w gardle w nocy) oraz unikanie napojów o dużej zawartości kofeiny (kawa, napoje gazowany typu cola).

W kserostomii duży nacisk należy położyć na staranną higienę jamy ustnej. Szczotkowanie zębów co najmniej 2 razy dziennie lub po każdym posiłku, nitkowanie oraz stosowanie odpowiednich płukanek stanowią podstawę zapobiegania rozwoju przykrych stomatologicznych konsekwencji suchości w ustach.

Podsumowanie

Problem suchości w jamie ustnej jest szeroko rozpowszechniony i narasta wraz z wiekiem. Może występować jako subiektywne odczucie braku śliny, jednak bywa także objawem licznych chorób, więc nie powinno się go lekceważyć. Kserostomia to nie tylko nieprzyjemne wrażenie, ale zaburzenie, prowadzące do poważnych konsekwencji w jamie ustnej, wliczając w to afty, grzybicę, próchnicę czy zapalenie dziąseł. W zależności od przyczyny, należy zacząć od leczenia schorzeń podstawowych, a jeśli czynność ślinianek została zachowana, można próbować poradzić sobie z problemem domowymi sposobami lub, w przeciwnym wypadku, dostępnymi w aptece substytutami śliny.