Zapalenie okostnej- czym jest, z czym się wiąże i jak je wyleczyć?

Czym jest okostna?

Zanim zaczniemy omawiać, czym jest zapalenie okostnej, jak je rozpoznać i leczyć, warto odpowiedzieć najpierw na pytanie, czym jest sama okostna, ponieważ wiele osób nie zdaje sobie sprawy z jej istnienia.

Okostna (łac. Periosteum) jest włóknistą błoną, silnie ukrwioną i unerwioną, która otacza kość. Pełni trzy, zróżnicowane bardzo ważne funkcje. Przede wszystkim jej zadaniem jest ochrona kości przed urazami mechanicznymi, to dzięki okostnej nasze kości są w stanie naprawdę dużo wytrzymać. Odpowiada również za ich odbudowę i regenerację dzięki komórkom kościotwórczym (osteoblastom), bez których wzrost i przebudowa tkanki kostnej oraz zrastanie się kości w przypadku złamania jest niemożliwe. Trzecią funkcją okostnej jest odżywienie kości. Naczynia krwionośne, które znajdują się w okostnej przedostają się do kości przez kanały Volkmanna dostarczając tkance kostnej niezbędnych składników odżywczych.

Zapalenie okostnej jest zatem stanem zapalnym tkanki, która otacza kość. Dolegliwość ta zagraża wszystkim bez względu na wiek i płeć, nawet niemowlęta mogą na nią chorować. Na zapalenie okostnej bardzo często chorują biegacze. Możemy wyróżnić zapalenie ostre i przewlekłe oraz zapalenie okostnej zęba.

Jak rozpoznać zapalenie okostnej?

Charakterystycznym objawem zapalenia okostnej jest silny i promieniujący ból kości, który pojawia się nagle i szybko staje się coraz silniejszy. U pacjenta ze stanem zapalnym okostnej często może pojawić się jeszcze opuchlizna nad kością. Dodatkowo pacjent zwykle odczuwa ogólne objawy stanu zapalnego takie jak: podwyższona temperatura ciała, osłabienie organizmu, dreszcze, duszności, bóle głowy, złe samopoczucie. W przypadku zapalenia okostnej zęba odczuwa się silny ból zęba, który utrudnia pacjentowi jedzenie, picie oraz mówienie.

W celu zdiagnozowania tego schorzenia lekarz przeważnie zleca wykonanie zdjęcia rentgenowskiego. W potwierdzaniu zapalenia okostnej bardzo skuteczny jest również skan kości. Można także wykonać MRI, który jest w stanie ujawnić miejscowy obrzęk, w miejscu, w którym mięśnie są przyczepione do kości. Na podstawie przeprowadzonych badań i wywiadu lekarz ocenia stan kości i decyduje o metodzie leczenia.

Jakie są przyczyny zapalenia okostnej?

Przyczyny zapalenia okostnej mogą być różne w zależności od rodzaju zapalenia, które wywołują (może być ostre lub przewlekłe).

Ostre zapalenie okostnej rozwija się zwykle w wyniku nieleczonego urazu lub przez przedostanie się do okostnej chorobotwórczych drobnoustrojów z okolicznych miejsc objętych stanem zapalnym. Nawet infekcje w innych częściach ciała, na przykład infekcja dróg moczowych lub kiła (która jest przenoszona drogą płciową) mogą doprowadzić do rozwoju ostrego zapalenia okostnej. Wśród innych chorób, które mogą skutkować zapaleniem okostnej, należy wymienić białaczkę i wszelkiego rodzaju nowotwory oraz niektóre choroby autoimmunologiczne. Natomiast osoby mające problemy z krążeniem, chore na cukrzycę oraz z przewlekłymi wrzodami są bardziej narażone na omawianą dolegliwość.

Ostre zapalenie okostnej może dotknąć również niemowlęta, wówczas mówimy o zespole Caffeya-Silvermana. Choroba ta jest uwarunkowana genetycznie, a objawy ustępują samoistnie, gdy dziecko osiągnie wiek dwóch lat. Zespół Caffeya-Silvermana poza bólem kości objawia się również zaczerwienieniem skóry i wyższą temperaturą zajętych tkanek. Najczęściej dotyczy kości żuchwy i kości długich.

Narażenie na szkodliwe promieniowanie jonizujące lub zatrucie fosforem może doprowadzić do przewlekłego zapalenia okostnej. Może być również jednym z objawów innej choroby: osteoartropatii przerostowej, czyli nieprawidłowego rozrastania się kości i skóry. Wówczas mówimy o przewlekłym zapaleniu okostnej kości długich. Dotyczy ona głównie kości nadgarstków, stóp, piszczeli i przedramienia.

Na przewlekłe zapalenie okostnej są szczególnie narażeni sportowcy, zwłaszcza biegacze, osoby podnoszące ciężary i dużo skaczące. Ciągły nacisk na kości oraz stres, jaki wywołuje może doprowadzić do zmian zapalnych w obrębie tkanki chroniącej kości.

Leczenie zapalenia okostnej

Zapalenie okostnej leczy się poprzez podanie choremu antybiotyków, by zlikwidować stan zapalny. Terapia zwykle trwa od 7 do 14 dni. Lekarze najczęściej decydują się na podanie klindamycyny. Antybiotyk ten bardzo dobrze przenika do tkanki kostnej. Gdy miejsce zapalenia jest opuchnięte, zaleca się stosowanie chłodzących okładów. A w przypadku przewlekłego zapalenia okostnej lekarz może wysłać pacjenta na zabiegi fizjoterapeutyczne, by przyśpieszyć leczenie stanu zapalnego oraz zmniejszyć odczuwany ból. Pamiętajmy jednak, że to lekarz decyduje o zabiegach. W przypadku zapalenia okostnej nie powinniśmy sami udawać się do fizjoterapeuty bez konsultacji z lekarzem. W niektórych sytuacjach niezbędny jest zabieg chirurgiczny.

Jeśli przyczyną zapalenia okostnej są zbyt intensywne ćwiczenia, to koniecznie trzeba zrobić przerwę w treningu. Należy unikać przede wszystkim tych ćwiczeń, które bardzo obciążają kości, czyli skakanie, bieganie, podnoszenie ciężarów. Można natomiast postawić na lżejszy trening, na przykład: jazdę na rowerze lub pływanie, jeśli nie chcemy całkowicie rezygnować z aktywności fizycznej. Pamiętajmy jednak, by tę decyzję podjąć po konsultacji z lekarzem. Warto także stosować kompresy chłodzące na opuchnięte miejsce oraz rozważyć stosowanie środków przeciwzapalnych.

Osoby uprawiające sport powinny zwrócić szczególną uwagę na swoją dietę. Badania sugerują, że przestrzeganie diety zawierającej owoce i warzywa bogate w przeciwutleniacze może pomóc osobom z zapaleniem okostnej wynikającej z przeciążenia kości. Witamina E, kwasy tłuszczowe omega-3 oraz selen mają właściwości, które pomagają organizmowi zwalczać stany zapalne, dlatego warto spożywać produkty, które są ich źródłem. Można również rozważyć stosowanie multiwitamin, aby zapewnić niezbędne składniki odżywcze, których potrzebuje organizm człowieka. Suplementy nie zastąpią jednak zrównoważonej, pełnowartościowej diety, są tylko jej uzupełnieniem.

Nieleczone zapalenie okostnej prowadzi do poważnych powikłań zdrowotnych, a nawet śmierci. Stan zapalny może objąć inne tkanki oraz narządy, doprowadzić do zapalenia mięśnia sercowego, zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych oraz sepsy.

Zapalenie okostnej zęba

Zapalenie okostnej zęba jest specyficznym rodzajem zapalenia okostnej. Powstaje w wyniku wnikania stanu zapalnego miazgi w kierunku kości wyrostka zębodołowego. Stan zapalny okostnej zęba często obejmuje tkankę znajdującą się między zębem a kością szczęki, czyli ozębną (łac. Periodontium). Tkanka ta pełni bardzo ważne funkcje. Przede wszystkim to dzięki niej ząb utrzymuje się w zębodole. Ponadto amortyzuje działanie sił mechanicznych na zęby, co jest niezwykle ważne podczas przeżuwania pokarmów. Pełni również rolę regeneracyjną, kościotwórczą oraz odżywia ząb i pośredniczy w odczuwaniu nacisku i bólu.

Jakie są przyczyny zapalenia okostnej zęba?

W przypadku stanu zapalnego okostnej zęba przyczyn może być kilka. Można tutaj wymienić między innymi:

• nieleczona próchnica skutkująca zapaleniem miazgi i martwicą,
• nieleczona zgorzel,
• zaawansowane zapalenie przyzębia,
• fragment korzenia zębowego, który nie został usunięty podczas ekstrakcji,
• nieprawidłowe wyrzynanie zębów mądrości,
• stany zapalne tkanek okołowierzchołkowych zęba,
• nieprawidłowo przeprowadzone leczenie kanałowe.

Zapalenie okostnej zęba może być także skutkiem: zapalenia węzłów podżuchwowych, zapalenia ślinianki podżuchwowej, powikłania po podaniu znieczulenia miejscowego czy powikłania po złamaniu żuchwy.

Objawy zapalenia okostnej zęba

Głównym objawem jest silny pulsujący ból, który promieniuje do czoła, oka bądź ucha, a w niektórych przypadkach nawet do głowy i szyi. Ból utrudnia pacjentowi jedzenie, picie, a nawet mówienie. Okolica zęba objętego stanem zapalnym jest zaczerwieniona, a sam ząb jest bardziej ruchomy. Dziąsło również jest również opuchnięte i może krwawić podczas mycia zębów. Często zauważalna jest opuchlizna tkanek miękkich twarzy (wargi lub policzka), a także obrzęk szyi i twarzy. Czasami pacjent cierpi również na szczękościsk. W przypadku zapalenia okostnej zęba mogą występować typowe objawy stanu zapalnego, takie jak podwyższona temperatura ciała, osłabienie, złe samopoczucie i bóle głowy.

Jak wyleczyć zapalenie okostnej zęba?

Cierpiąc na zapalenie okostnej zęba, można stosować leki przeciwbólowe oraz zimne kompresy, by złagodzić ból. Wizyta u dentysty jest jednak niezbędna, jeśli chcemy wyleczyć chory ząb. Celem leczenia jest usunięcie przyczyny stanu zapalnego. Dentysta ma dwie możliwości w zależności od stanu chorego zęba. Pierwszą jest leczenie kanałowe, gdy ząb można uratować. Niestety czasami chory ząb jest w takim stanie, że konieczna jest jego ekstrakcja oraz późniejsze leczenie protetyczne. Dentysta może również zdecydować o zastosowaniu antybiotykoterapii. Wówczas pacjentowi zazwyczaj podaje się klindamycynę. Nie u wszystkich pacjentów leczenie antybiotykiem będzie wskazane. Wszystko zależy od stopnia zaawansowania procesu zapalnego zęba, dlatego o zastosowaniu antybiotyku zawsze decyduje lekarz na podstawie przeprowadzonego wywiadu.

Z wizytą u dentysty nie należy zwlekać, ponieważ nieleczone zapalenie okostnej zęba skutkuje bardzo silnym bólem, który uniemożliwia normalne funkcjonowanie.

Podsumowanie

Zapalenie okostnej wiąże się z silnym bólem, który utrudnia normalne funkcjonowanie. Na szczęście diagnostyka i leczenie tego schorzenia są stosunkowo proste, zwłaszcza jeśli stan zapalny nie rozwinął się za bardzo. Właśnie dlatego należy możliwie jak najszybciej udać się do lekarza bądź stomatologa (jeżeli odczuwamy silny ból zęba). Jeśli przyczyną choroby była nadmierna aktywność fizyczna, warto przez jakiś czas wstrzymać się z intensywnymi treningami. Zbyt szybki powrót do obciążających ćwiczeń może przyczynić się do nawrotu choroby po wyleczeniu. Najlepiej skonsultować ze swoim lekarzem możliwość rozpoczęcia treningów. Zapalenia okostnej nie należy lekceważyć, nie tylko ze względu na silny, promieniujący ból, ale także na poważne powikłania, do których może doprowadzić.